Blog Prototyping

Denk in kleur: hoe De Bono's zes denkhoeden mijn prototype verbeterden

Tijdens het vak Prototyping leer je hoe je van een idee naar een tastbaar product komt. Maar minstens zo belangrijk is wat er daarna gebeurt: de validatie. Je wilt niet alleen weten of iets werkt, maar vooral of het werkt voor de doelgroep. In dat proces is feedback onmisbaar. Alleen: hoe zorg je ervoor dat die feedback ook echt bruikbaar is?

In mijn validatiesessie gebruikte ik een methode die voor mij het verschil maakte: de 6 Denkhoeden van Bono. Deze techniek hielp mij en mijn testers om gestructureerd, veelzijdig en diepgaand naar mijn prototype te kijken. In deze blog vertel ik hoe ik deze methode heb toegepast, wat het me heeft opgeleverd, en waarom ik geloof dat elke prototype tester deze aanpak zou moeten overwegen.

De kracht van perspectief

Wanneer je mensen om feedback vraagt, krijg je vaak snelle, persoonlijke reacties: "Ik vind het leuk" of "Ik weet het niet zo goed". Hoewel dit waardevol kan zijn, blijft het vaak oppervlakkig. Wat iemand zegt, zegt niet altijd iets over het idee zelf, maar soms meer over de persoon die spreekt.

Wat ik zo sterk vind aan de methode van De Bono, is dat je mensen niet vraagt naar hun mening, maar naar hun idee. Elke 'denkhoed' staat voor een andere manier van kijken naar hetzelfde idee. Door deze hoeden bewust in te zetten tijdens mijn validatiesessie, werd het gesprek niet alleen rijker, maar ook eerlijker en meer in balans. Iedereen kwam aan bod, en elk aspect van het prototype werd bekeken.

Mijn prototype was een multi event in Het Kasteel, het stadion van Sparta Rotterdam, bedoeld om jongeren tussen de 12 en 18 jaar weer enthousiast te maken voor stadionbezoek. Voetbal bleef centraal staan, maar werd aangevuld met muziekoptredens, gaming zones, foodtrucks en meet-and-greets met spelers. Tijdens de validatiesessie presenteerde ik dit idee via een desktop walkthrough én een PowerPoint, en vroeg ik drie klasgenoten om per denkhoed te reageren.

De zes denkhoeden in de praktijk

1. Witte hoed – feiten en informatie

Met de witte hoed kijk je naar wat je al weet, en wat je nog zou moeten onderzoeken. In mijn sessie leverde dit verrassend veel inzichten op. We merkten dat er weinig concrete data beschikbaar was over de specifieke behoeften van jongeren in stadionbezoek. Wel wisten we dat concurrentie van digitale entertainment (zoals gamen en sociale media) groot is. Dit zette meteen de toon: het prototype is gebaseerd op een logische aanname, maar er is nog ruimte voor meer onderbouwing met harde cijfers. De witte hoed dwingt tot realisme.

2. Rode hoed – gevoel, emotie, intuïtie

Vaak wordt gevoel in validaties genegeerd of afgedaan als "niet objectief". Maar juist de rode hoed maakt ruimte voor deze kant van feedback. De deelnemers gaven aan dat het idee enthousiasme opwekte, vooral door de combinatie van gamen en live muziek. Eén deelnemer vergeleek het met "een festival dat toevallig in een stadion plaatsvindt" een positief beeld. Tegelijk voelde een ander zich minder enthousiast over de meet-and-greet met spelers: "Dat zou ik misschien overslaan." Door die emotionele input kreeg ik beter zicht op wat écht aanspreekt en wat optioneel is.

3. Zwarte hoed – kritisch denken en risico's

Deze hoed was misschien wel de meest waardevolle van allemaal. Het verplicht je om alles wat mis kan gaan onder ogen te zien, zonder meteen te zoeken naar oplossingen. De testers noemden mogelijke problemen met logistiek (wachtrijen, veiligheid), maar ook het risico dat artiesten niet aanslaan bij de doelgroep. Een ander punt was het budget: kun je zulke acts wel betalen als het een jaarlijks event wordt? Door deze risico's helder te krijgen, kon ik beter inschatten welke onderdelen extra aandacht nodig hadden in de verdere ontwikkeling van mijn MVP.

4. Gele hoed – de zonnige kant van het idee

Na het zwart komt geel: wat is er positief, wat is de kans? Deze hoed bracht optimisme in het gesprek. De testers zagen potentie in de belevingswaarde van het evenement: jongeren zouden niet alleen komen voor de voetbalwedstrijd, maar voor de totaalervaring. Ook werd benoemd dat Sparta hiermee kan werken aan een nieuwe generatie fans. Het idee versterkte dus niet alleen het stadionbezoek, maar ook het clubgevoel op langere termijn. Dat maakte het idee sterker, omdat het zowel op korte als lange termijn waarde toevoegt.

5. Groene hoed – creatieve aanvullingen en nieuwe ideeën

Deze denkhoed bracht écht nieuwe energie. In plaats van te oordelen, moesten de testers juist nieuwe ideeën aandragen. Eén deelnemer stelde voor om een app te maken waarin jongeren exclusieve content kunnen krijgen: backstagebeelden, kortingen of digitale badges. Een ander kwam met het idee van een spaarprogramma voor trouwe bezoekers. Deze hoed zorgde ervoor dat mijn oorspronkelijke idee niet alleen werd beoordeeld, maar ook verrijkt. Het prototype kreeg meer lagen en groeide op een natuurlijke manier verder.

6. Blauwe hoed – proces en structuur

Tot slot keken we met de blauwe hoed naar hoe we verder konden testen. Dit gaf me een concreet handvat om het concept op realistische wijze te testen, zonder meteen groots te investeren. De blauwe hoed zorgde dus voor actie en richting, en sloot de validatie gestructureerd af. De blauwe hoed ben je dus als het ware zelf. 

(Leren.nl, z.d.) (Zesdenkhoeden.nl, z.d.)

Wat deze methode mij bracht

Het werken met de zes denkhoeden van Bono heeft mijn aanpak van testen en feedback vragen echt veranderd. Waar ik eerder vooral losse meningen hoorde in een ongestructureerd gesprek, zorgde deze methode voor duidelijkheid, diepgang en rust. Iedereen wist steeds precies vanuit welk perspectief er werd gekeken, en dat maakte het gesprek veel waardevoller.

De feedback die ik kreeg was hierdoor veel rijker en beter bruikbaar. Elke deelnemer dacht mee over een ander onderdeel van het idee: de feiten, gevoelens, risico's, sterke punten, creatieve toevoegingen en vervolgstappen. Zo kreeg ik een volledig beeld van mijn prototype, en niet alleen een "ja" of "nee".

Voor mijzelf als ontwerper was het ook een leerzaam proces. Door elke denkhoed bewust te gebruiken, dacht ik beter na over mijn eigen keuzes. Waarom had ik bijvoorbeeld de meet-and-greet met spelers toegevoegd? Was dat echt belangrijk voor de doelgroep, of had ik dat zelf bedacht? Ook besefte ik welke onderdelen nog niet goed getest waren. Het hielp me om eerlijker naar mijn eigen werk te kijken. 

Reflectie: denken in hoeden = denken in stappen

Wat ik sterk vond aan deze methode, is dat je het gesprek opdeelt in fases. Je reageert niet meteen overal op, maar bekijkt één aspect per keer. Dat geeft ruimte om écht na te denken. In plaats van door elkaar te praten, kreeg elk onderdeel zoals gevoel, kritiek of kansen zijn eigen plek in het gesprek.

In mijn sessie merkte ik ook dat de methode het gesprek veiliger en eerlijker maakte. Iemand die normaal niet snel iets zegt, durfde nu wel een kritisch punt te delen – omdat dat juist de bedoeling was bij de zwarte hoed. En mensen die anders meteen ideeën spuien, moesten eerst luisteren naar feiten of gevoelens. Het resultaat was een evenwichtig gesprek waarin alle stemmen gehoord werden, en waarin het beste inzicht centraal kwam – niet per se de hardste mening.

Tot slot/call to action: Kijk eens naar je idee vanuit meerdere perspectieven!

Als je bezig bent met het testen van een idee of dat nu een app, een evenement, een campagne of iets anders is dan raad ik aan om de denkhoeden van De Bono te gebruiken. Niet als ingewikkelde theorie, maar als praktische aanpak om je sessie beter te maken. Je krijgt meer gestructureerde feedback, betere ideeën en een duidelijker beeld van wat werkt en wat niet.

Voor mij maakte het echt verschil. Mijn prototype werd sterker, de testgesprekken liepen soepeler, en ik voelde me zekerder in mijn rol als ontwerper. De methode helpt je om niet alleen creatief, maar ook strategisch en bewust te denken. Dus zet een denkhoed op en ontdek hoeveel je kunt leren door je idee van alle kanten te bekijken. (ICM, z.d.)

Bronnen:

Leren.nl. (z.d.). De zes denkhoeden van De Bono. Geraadpleegd op 4 april 2025, van https://www.leren.nl/cursus/management/besluiten-nemen/denkhoeden.html

Zesdenkhoeden.nl. (z.d.). Uitleg denkhoeden. Geraadpleegd op 4 april 2025, van https://www.zesdenkhoeden.nl/uitleg-denkhoeden

ICM. (z.d.). Perspectief: denken in mogelijkheden. Geraadpleegd op 4 april 2025, van https://www.icm.nl/extra/perspectief/